4.5

 

Sinikka Langeland (1961) is een Noorse vocaliste die virtuoos de Finse tafelharp kantele tot leven brengt. Het instrument klinkt hier soms als een pedal steel guitar (The light streams in, Hymn to the fly), een clavecimbel (The half-finished heaven), dan weer een koto (Animal miniatures, Animal Moment), een Bretonse harp, een dobro (The blue tit’s spring song) of zelfs een hurdy-gurdy (Hymn to the fly). Het is niet alleen een centraal instrument in de volkmuziek van Finland en Estland maar spreidt zich uit tot aan de Oeral. Langeland die internationale erkenning kreeg met haar drie eerdere albums Starflowers (ECM, 2007), The Land That Is Not (ECM, 2011) (zie op Written In Music HIER) en Maria’s Song(ECM, 2009) (zie op Written In Music HIER) is op dit nieuwe album met de twee Noren, Lars Anders Tomter op viola en Trygve Seim op saxofoon plus de Finse slagwerker Markku Ounaskari te horen. Allen hebben langer in ensembles van Langeland gespeeld maar deze combinatie opent een geheel nieuwe, speciale klankwereld binnen de twaalf stukken waaronder drie vocale op poëzie van de Zweedse dichter Tomas Tranströmer (1931) die in 2011 de Nobelprijs voor literatuur ontving.

De opener Hare Rune (Runelied van de haas), een langzame, bedwelmende pow wow met sjamanistische reminiscenties, liegt er niet om. Ounaskari gebruikt vaak een grotere bas-drum en wat hij hier ermee , heef het totaal. Vasthoudend repetitief maar geen moment mechanisch, nooit smashing maar juist daardoor des te indringender. Bijzonder door het hele album heen is de klanksymbiose van de instrumenten. Vaak in tweetallen zijn ze eerst niet van elkaar te onderscheiden tot op een gegeven moment één van de betrokken instrumenten uit de versmelting weer te voorschijn komen en eigen contrasterende lijnen trekken. Dat gebeurt menige keer voor de viola en de saxofoon maar even goed voor de basdrum en de viola of de cymbalen en de kantele.

Het is niet alleen dit, genoemde klankvariatie van Langelands kantele en een even subtiele als indruk- wekkende dynamica. Indrukwekkend is vooral ook wat zij met zo weinig instrumenten bewerkstelligen, Tomter met zijn extraordinair pluk- en strijkwerk, Seim met zijn buigende, diep gonzende en vliedende saxofoonklanken, Ounaskari met zijn aardse bas-drum, subtiel bekkenwerk en goed getimed hand drumming. Langelands kantele zorgt niet alleen voor verbazingwekkende variaties aan klankkarakte- ristieken. Ze legt steeds stevig groundwork en stijgt evenzeer glinsterend naar grote hoogtes zoals bijzonder indrukwekkend in Caw Of The Crane. En niet te vergeten de onzichtbare hand in de opzet op opbouw van het album! Uitblinkers in zekere zin zijn Hare Rune, The Woodcock’s Flight en Caw of Cranemaar de andere stukken zijn zonder uitzondering bijzonder sterk.

De muziek spiegelt de beleving en de impact van natuur met een bijzonder balans tussen de uiterlijke, fysieke en de innerlijke beleving. The Light Streams In en The Tree And The Sky, beide op een gedicht van Tranströmer zijn daar fraaie voorbeelden van. Zowel in de lyrische compositie als de muziek blijft het moment van gewaarwording even ‘staan’. Woodcock’s Flight en Caw of Crane verliezen zich niet in mimicry van de natuur maar diepen tonaliteiten op die associaties met Eleni Karaindrou en met Country Blues oproepen. The Magical Bird daarentegen, baserend op een dans uit de Finnskogen, swingt – met een battente gespeelde kantele – als de neten. Met de groeten aan Jan Garbarek. Zelfs in Hymn To The Fly krijgt mimicry niet de overhand. Enige uitzondering: Animal Moment, de vrolijke afsluiter van 20 seconden met mooi kreupelhoutgeluid. Maar daar kan de luisteraar dan zelf de zingende context van zijn. The half-finished heaven is een diep album van even grote als universele zeggingskracht.

LYRICS De werken van Tranströmer zijn naar het Nederlands door Henk Bernlef vertaald.